Góp vốn, mua cổ phần trong doanh nghiệp đang hiện hữu cũng là một hình thức đầu tư phổ biến. Đứng từ góc nhìn của bên mua, quy trình góp vốn, mua cổ phần theo thông lệ chung thường bao gồm bảy bước cơ bản như sau:  

Bước 1: Chọn lựa các công ty mục tiêu  

Bước này chủ yếu là những đánh giá bước đầu về các công ty mục tiêu và bên bán, về nhu cầu bán, sự phù hợp giữa hoạt động chính của công ty mục tiêu và kế hoạch của bên mua. Bên mua có thể thực hiện bước này mà không cần sự tham gia của bên bán. Khi hoàn tất quá trình này, bên mua sẽ có một danh sách rút gọn của các công ty mục tiêu tiềm năng.  

Bước 2: Thư ngỏ  

Bên mua sẽ gửi thư ngỏ đến công ty mục tiêu hoặc bên bán để thể hiện thiện chí và mong muốn thực hiện giao dịch góp vốn, mua cổ phần. Thư ngỏ không phải là một hợp đồng hay thỏa thuận có tính ràng buộc, mà chỉ ghi nhận những gì sẽ được dự kiến thực hiện trong giao dịch hoặc cấu trúc ban đầu của giao dịch. Tất nhiên đôi khi hai bên cũng có thể quy định một số điều khoản có tính chất ràng buộc thông thường là nghĩa vụ bảo mật của bên mua hoặc cam kết của bên bán sẽ không chào bán cho bên nào khác trong thời gian thương lượng với bên mua.  

Bước 3: Điều tra chi tiết  

Để nắm được thông tin chi tiết về bên bán, bên mua sẽ mời tư vấn, Luật sư, kế toán... xem xét toàn bộ tài liệu về công ty mục tiêu để đưa ra những đánh giá toàn diện, thấu đáo về công ty mục tiêu như những vấn đề về pháp lý, tài chính, lao động, tài sản, đất đai, môi trường... Báo cáo thẩm tra chi tiết do Luật sư, kế toán, tư vấn đưa ra sẽ là cơ sở để bên mua và bên bán thống nhất giá cả, cấu trúc giao dịch và nội dung hợp đồng mua bán.  

Bước 4: Thương lượng và ký kết hợp đồng mua bán  

Trên cơ sở các thông tin có được từ việc thẩm tra chi tiết, các bên sẽ thảo luận các nội dung của hợp đồng mua bán. Giai đoạn này thông thường rất tốn thời gian và rất dễ khiến giao dịch đổ vỡ. Việc thương lượng thành công sẽ dẫn đến việc ký kết hợp đồng mua bán. Tuy nhiên, thông thường hợp đồng sẽ chưa có hiệu lực đầy đủ khi chưa nhận được các phê chuẩn cần thiết của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền.  

Bước 5: Xin phê chuẩn về chủ trương  

Thông thường, một giao dịch góp vốn, mua cổ phần sẽ phải xin phê chuẩn nội bộ và phê chuẩn từ bên ngoài. Phê chuẩn nội bộ là phê chuẩn từ các cổ đông thành viên. Phê chuẩn từ bên ngoài thường từ các cơ quan nhà nước như cơ quan cạnh tranh, ủy ban chứng khoán, cơ quan đăng ký kinh doanh/đầu tư.  

Bước 6: Nộp hồ sơ đăng ký giao dịch  

Khi đã có được chấp thuận về mặt chủ trương của các cổ đồng thành viên và các cơ quan liên quan, hồ sơ hoàn chỉnh sẽ được trình lên các cơ quan nhà nước để ban hành quyết định chính thức (bằng việc cấp giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp hoặc giấy chứng nhận đầu tư sửa đổi ghi nhận giao dịch góp vốn, mua cổ phần đó). 

Theo Luật Đầu tư 2020, khi nhà đầu tư nước ngoài góp vốn, mua  cổ phần, phần vốn góp vào tổ chức kinh tế hoạt động trong ngành, nghề đầu từ kinh doanh có điều kiện hoặc việc cấp vốn, mua cổ phần, phần vốn góp dẫn đến nhà đầu tư nước ngoài, tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài nắm giữ từ 51% vốn điều lệ trở lên của tổ chức kinh tế, nhà đầu tư nước ngoài cần có được chấp thuận từ cơ quan đăng ký đầu tư về việc góp vốn, mua cổ phần, phần vốn góp đó. Sau khi có được chấp thuận này, nhà đầu tư sẽ tiến hành thủ tục đăng ký thay đổi thành viên, cổ đông để được ghi nhận là thành viên góp vốn hoặc cổ đông của công ty mục tiêu. 

Bước 7: Hoàn tất giao dịch  

Sau khi có được các phê chuẩn cần thiết để nhà đầu tư được coi là thành viên góp vốn hoặc cổ đông của công ty mục tiêu, các bên sẽ phải gặp gỡ để xác nhận việc hoàn tất giao dịch (như bên mua đã giao đủ tiền, bên bán đã thực hiện đủ nghĩa vụ) hoặc thống nhất những việc cần tiếp tục thực hiện sau khi hoàn tất.  

Bảy bước nêu trên là quy trình thường gặp trong một giao dịch góp vốn, mua cổ phần. Tất nhiên, một giao dịch góp vốn, mua cổ phần cụ thể không bắt buộc phải trải qua bảy bước mà có thể rút ngắn hoặc chia nhỏ thành nhiều bước hơn, tùy thỏa thuận của các bên. 

Luật Vạn Tín tư vấn cho các khách hàng trong các giao dịch góp vốn, mua cổ phần bao gồm:

  • Tư vấn cấu trúc giao dịch mà các bên hướng tới;
  • Hiểu được các lợi ích ưu tiên mà các bên mong muốn hoặc hướng tới;  
  • Tư vấn về pháp luật, thủ tục, trình tự quy định có liên quan đến các vấn đề, các giao dịch có đăng ký tại các cơ quan nhà nước (cơ qua đăng ký kinh doanh, cơ quan thuế, cơ quan kiểm soát cạnh tranh...); 
  • Soạn thảo, rà soát các văn bản, tài liệu, hợp đồng giao dịch giữa các bên;
  • Thẩm định các vấn đề pháp lý của Doanh nghiệp bên bán (nếu là Luật sư của bên bán) hoặc chuẩn bị hồ sơ pháp lý của Doanh nghiệp bên mua;
  • Rà soát và nhận ra các rủi ro pháp lý của Doanh nghiệp bên bán mà bên mua cần quan tâm đến.
  • Tư vấn các khía cạnh pháp lý khác có liên quan đến giao dịch.